”دیم پہ گوریچان ءَ لڈّ ءُ بار ءِ موسم“

 

انّوگیں وہد ءَ بلوچی لبزانک ءَ چہ درستاں گیشتر ہما تک ءَ کہ کار بوہگ ءَ انت آ رجانک اِنت۔ ”ساچ در“ مکران، ملّا اسماعیل لبزانکی گلّ پلّ آباد ، بلوچی اکیڈمی ءُ بلوچستان اکیڈمی ہر سال شرّیں کچّے ءَ رجانکی کتاب چاپ کنگ ءَ اَنت۔ رجانک ءِ ہمے مئیل ءِ سبب ءَ بازیں نوکیں نامے درا بیت کہ اے تک ءَ کار ءَ اَنت۔ بلئے لہتیں انچیں نام اَنت کہ اے کار ءَ گوں دراجیں پندے برّ اِتگ اِش۔ اشانی تہا فدا احمد گچینی نامے۔ آئی ءِ رجانکاں من دیر اِنت وانگ ءَ آں بلئے نوں فدااحمد اے کار ءِ رِپک ءُ رہبنداں اَنچو بلد اِنت کہ من گشاں آ بس بہ نندیت ءُ رجانک بہ کنت۔ بلوچی رجانکانی تہا منی دوستریں رجانک کار فدااحمد ءُ بیزن صباء بوتگ اَنت۔ اے وہدے رجانک کن اَنت تہ وانوک اَنچو ماریت کہ آ بلوچے ءِ ساچشت ءَ وانگ ءَ اِنت ، بس ساچشت ءِ چاگرد دگرے۔ چو کہ فدااحمد ءِ ”دیم پہ گوریچان ءَ لڈّ ءُ بار ءِ موسم“ کہ طیب صالح ءِ گدارے ءُ طیب صالح سوڈانی یے۔ اے گدار ءَ اگاں کسے بہ وانیت گڑا اَنچو سما بیت کہ طیب صالح بلوچے بوتگ ءُ سوڈان ءَ نشتگ ، اے کسّہ یے نبشتگ۔ رجانک ءِ سوبینی ہمیش اِنت کہ ساچشت ءِ چاگرد ڈالچار کنگ مہ بیت ءُ وتی زبان ءَ اَنچو رجینگ بہ بیت کہ وانوک ءَ ہر ھساب ءَ وتیگی ءِ احساس بہ بیت۔ فدا احمد اے ہنر ءَ پہ جوانی زانت ءُ سرپد اِنت۔

”دیم پہ گوریچان ءَ لڈّ ءُ بار ءِ موسم “ ءِ چاگرد ءُ ہود ءِ چاگردی چست ءُ ایر انچین اَنت کہ گوں بلوچ چاگرد ءَ ہمدپ اَنت۔ چو کہ قصّہ ءِ بنجاہی کارست مصطفیٰ سعید ءُ قصّہ کار ءِ جند ، اے دو اَنچیں کارست اَنت کہ اشانی زند یکّے دومی ءِ چپّ اِنت۔ یکّے شہر ءَ وتی زند ءَ گوازینیت ءُ زند ءِ ہر وشّی ءُ لذّت ءِ تام ءَ گیپت، ہر روچ گوں نوکیں جنکے ءَ وپت ءُ واب کنت، پدا جند ءِ جن ءِ دست ءَ بزّگ بیت، جنءَ کُشیت ءُ گڈسر ءَ نیلءِ کور ءِ لمب ءَ کئیتءُ نندیت ءُ دومی وانگ ءَ پد سرکاری افسرے بیت ءُ وتی روزگار ءَ گوں مشکول بیت۔ بلئے قصّہ ءِ رِد ءُ بند اَنچوش اِنت کہ ہمے کارستانی وسیلگ ءَ قصّہ کار وتی چاگرد ءِ پوسٹ کالونیل مزاج ءُ ہود ءِ مہلونک ءِ جیڑہاں جوانی ءَ بیان کنت۔ قصّہ ءِ جند اوں اثر مند نہ بیت ءُ قصّہ ءِ مول ءُ مراد ہم چیر نہ ترّ اِتگ۔

قصّہ ءِ چاگرد نیلّ کور ءِ لمب ءَ یک کسانیں میتگے ءُ ہمے میتگءِ رسم ءُ دود، مردمانی تب ءُ میل ءُ گپّ ءُ ٹالاں چہ زانگ بیت کہ بیستمی کرن ءَ اے چاگرد چونیں نفسیاتی کشّءُ چیلّانی آماچ بوتگ ءُ آ وہد ءَ اِشانی جیڑہ چے بوتگ اَنت۔

اے گدار دیری یک رندے من اردو ءَ ونتگ اَت بلئے بلوچی ءِ وانگ ءَ چہ انچو سما بوت کہ اردو رجانکار ءَ باز بد نیّتی کتگ۔ فدااحمد ءَ چہ اردو ءَ رجانک کتگ بلئے انچیں دابے ءَ ترّینتگ ئِے کہ وانوک نزانت کہ آ دری نبشتہ کارے ءِ ساچشتے وانگ ءَ اِنت۔ بلوچی ذگریں گال ءُ گالریچانی کارمرزی ءَ رجانک گیشتر ڈولدار کتگ۔ اردو ءِ سان نہ زبان ءِ سر ءَ گندگ بنت ءُ نہ کہ گالردانی رِد ءُ بندانی تہا۔ چوناہا مئے رجانکانی مستریں جیڑہ ہمیش اِنت کہ ما دگہ زبانے ءَ چہ رجانک ءِ وہد ءَ وتی زبان ءِ سٹرکچر ءِ بدل ءَ ہما زبان ءِ سٹرکچر ءَ کارمرز کن ٰایں ءُ ہمے ڈول ءَ رجانک بے تام بیت۔ بلئے فدااحمد اے تک ءَ سوبین بوتگ، آئی ءَ رجانک ءِ وہد ءَ اوں بلوچی ءِ گالرد ءُ زبان ءِ سٹرکچر ءِ دلگوش گوٛر کتگ۔ پہ درور لہتیں گالرد سیل کن اِت:

”من آپ ءَ چگل داتگیں سنگے نہ آں، اَنچیں تومے آں کہ ڈگار ءَ چنڈ اِتگ۔“

”آ پہ تو کتبی، آپ ءُ گوات، بے رھمیں روچ ءُ سیہ سہریں رولہ ءَ شنک ءُ ھیرات اَت۔ پر آئی ءِ دل ءَ من آئی ارمان ءُ واہگانی چیدگ اِتاں، وہدے کہ من اَنچیں زِربارے آں کہ پہ گوریچانءُ گوریچان ءِ برفاں تلوس ایت۔“

اشی ءَ ابید دگہ بازیں انچیں لبزءُ گالریچ اَنت کہ لس مردم کارمرز نہ کنت اِش ءُ مئے روزینی گپّ ءُ ٹال ءَ کارمرز نہ بنت بلئے فدا احمد ءَ کارمرز کتگ اَنت ءُ ہمے لبزانی ہواری ءَ رجانک گیشتر واناک کتگ۔ چو کہ ڈوبہ دارانی تنچگ، جنکّاں ریپینگ ءُ وتی گندلاں سر کنگ، پہمندہ، کشاورزی، چمّے گیشتر اُبینگ ءُ ڈومبو بوت اَنت، لُنج ءُ کُپّاریں شپ ءُ دگہ بازیں۔

بلئے جاہے جاہے رجانک ءِ وہد ءَ اَنچیں لبز کارمرز بوتگ کہ آ مئے کرّ ءَ اے ڈول گشگ نہ بنت، چو کہ گینّ ءِ کشّگ۔ گینّ ءِ کشّگ کارمرز نہ بیت بلکیں اے گینسارت اِنت ءُ گینّ پہ پونز ءَ کارمرز بیت ۔ پہ درور کسے بہ گشیت کہ منی گینّ بند اِنت۔ ہمے ڈول ءَ وپسی ءِ لبز پہ وپسوک (بوسانٹو) ءَ کارمرز بوتگ۔ مئے ہند ءَ وپسی ماہیگے ءِ نام اِنت۔دگہ یک گالردے چوش اِنت” آیا تو وتی پہمندہی ءَ پہ دمانے شمشت نہ کن ئے؟“ اے بلوچی ءِ دروشم نہ اِنت۔ بلوچی ءِ رِد ءَ اے گالرد چو بیت ”تو زانا وتی پہمندہی ءَ پہ دمانے شمشت نہ کن ئے؟“ آیا مئے گپّ ءُ ٹال ءَ کارمرز نہ بیت۔ دگہ جاہے دم بالاد نبشتگ، پہ دم ءَ ساسارگ یا دم ءِ بالا کنگ کارمرز بیت۔ یکّ گالریچے اے ڈول اِنت ”کچکّ ءِ پاد پروشگ“ اے کچکّی پاد پروشگ اِنت۔ چو کہ مردمے گشیت تو گردئے کچکّی پاد پروش ئے۔

رجانک ءِ اگاں حبر بہ بیت فدااحمد ءِ اے رجانک ءُ ”منی داغستان“ ءِ رجانک بے درور اَنت۔ کسانیں نزوری ءُ کمّی وَ ہر کار ءَ بیت بلئے پہ اے رجانک ءَ رجانکار ءَ مزنیں ھید شُنچی یے کتگ ءُ بلوچی ءَ بے دروریں کتابے ءِ گیشی کتگ ئِے۔

(فدا احمد ءَ گوں تران ءِ وہد بازیں جیڑہ یے گیشّ اِت بلئے من ہر ڈول پیسر ءَ نبشتگ اَت من ہچ مٹّ نہ کت)