شموشیت بشیر ءَ چے پیم مکران

 

منی ناکو کوہنیں بی۔ایس۔او والا یے ات۔ سرکاری نوکری ءَ پد آئی ءَ اوں چو بازیں گرم سریں کامریڈاں بی۔ایس۔او ءُ بلوچ سیاست انچو شموشتگ ات کہ کسّ ءَ گمان نہ بوت اے مرد ءَ یک دورے راجکاری کتگ۔ یک روچے من ہمے ناکو ءِ پتینکاں پٹّگ ءَ اِتاں تہ بازیں بلوچی کتابے ہمے کوہنگیں پیتی ءَ مان اَت۔ ہمیشانی تہا شعری کتابے ھوار ات کہ نہ سرپوشے پِر اَت ءُ نہ کہ شاعر ءِ نام ءُ دگہ چیزے۔ بنداتی سئے چار تاک درتگ ات۔ کتاب کہ من زرت ءُ ونت تہ سما بوت کہ اے بشیر بیدار ءِ شعرانی دپتر اِنت۔

آ دور ءِ کتاباں اگاں چارئے گڑا گیشتر دزنبشت انت ءُ کتاباں ”فُٹر“ ءِ ربیت اوں نیست ات۔ یکّے وَ بیدار ءِ پنّام ءَ چہ من اے مرد ءَ گوں پجّاروکی بوتاں دومی ہمے کتاب ءِ لہتیں شعر بلوچی ءِ نامداریں گُشندہ نور محمد نورل ءَ گشتگ ات۔ چو کہ

شنگ سہتے وتی بیکّان نہ کنت

گرمیں روچاں منی ساچان نہ کنت

بربادی ءُ سرگاری دگہ دوست کجام اِنت

اے دل داں قیامت تئی زلپانی گلام اِنت

ءُ

وطن جلوہ ناک اِنت منی مکران

پت نورل ءِ انچیں گوشداروکے اَت کہ آئی ءِ پیت بنداں چہ کسانیں شنتہ یے پُر ات۔ من کہ جست کت اے شاعر کئے انت گڑا پت ءَ گشت کہ بشیر بیدار اِنت۔ پدا ہما ما بوت ایں ءُ ہما بشیر۔ اے درتگیں کتاب ءَ ابید ما گشندہانی توار ءَ آئی ءِ شعر اِشکت انت ءُ گوں بیدار ءَ پجّاروکی بوت ایں۔

مروچی اینچو وھد ءَ پد ہما کوہنگیں کتاب وتی اسلیں دروشم ءَ سلامتی ءَ گوں پی۔ڈی۔ایف ءَ دست کپت۔ چوشیں کوہنیں کتابے کہ برے برے دست کپیت پدا ہما کوہنگیں کسّہاں نوک کنت ءُ سما ءِ پرچکاں چہ بازیں یات ءُ ترانگے سر چنت ءُ کاریت۔

آ وھدی وَ ما بس ونت ءُ ہمے ھبر ءَ گل اتیں کہ بلوچی ونت کن ایں۔ وتی ھمسروہانی دیما مدام ٹاہ جت کہ من فلاں کتاب ونتگ، پہ ما بس ہمے گنجے ات۔ بلئے اے رندی وانگ ءَ چہ نوں گوں بیدار ءَ دیم پہ دیم بوت ایں ءُ آئی ءِ شعری تب ءَ چہ آشنا بوت ایں۔

بشیر ءِ شاعری ءِ زیباہی اش اِنت کہ زبانے سادگ انت ءُ سرجمیں کتاب ءِ وانگ ءَ چوشیں یکّ گالے چمّاں نہ گوٛست کہ آئی ءِ بزانت ءِ شوہازگ ءَ من لبز بلدے بہ پٹّاں۔ چریشی ءَ ہمے پدّر بیت کہ بیدار آسان پسندی ءِ منّوگریں شاعرے۔ چو کہ مبارک قاضی ءِ بابت ءَ انچو گشگ بیت کہ آئی ءِ زبان سادگ ءُ عام پہم انت ، بلئے کسے کہ تیاب دپ ءَ نہ بوتگ ءُ تیاب دپی گالوار ءَ نہ زانت آ مبارک ءِ بازیں گالے ءَ سرپد نہ بیت۔ چو کہ ھوٹگ، دور، لبران، رامٹو ءُ اے ڈولیں دگہ بازیں گال اَنت قاضی ءَ وتی شاعری ءَ کارمرز کتگ انت کہ اے ھاس تیاب دپ ءَ گشگ بنت۔ بلئے بیدار ءِ شاعری ءَ ہر مردمے کہ کمّے بلوچی زانت، آ سرپد بیت۔

دومی بشیر ءَ وتی دستونکان ءَ دستونک نہ گشتگ بلکیں آئی ءِ جاگہ ءَ ”گال“ ءِ لبز کارمرز کتگ  ئِے۔ ہمے درگت ءَ سید ہاشمی وتی نمدی یے ءَ نبشتہ کنت کہ ”گال“ لبز ءِ جاگہ ءَ کارمرز بیت ءُ اے غزل ءِ بزانت ءَ دات نہ کنت۔ بائد اِنت پہ غزل ءَ ”دستونک“ ءِ گالبند کارمرز کنگ بہ بیت۔ اے گالبند ءِ جند اوں سید ءِ جوڑینتگین انت۔ 

سیمی بشیر ءِ شاعری ءِ ہما پہنات کہ آئی ءِ ناماوری ءِ سوَب اِنت، آ بشیر ءِ راجی شاعری اِنت۔ ہمے شعر کہ گشندہاں الہان کتگ انت ءُ ھاس بی۔ایس۔او ءِ دیواناں کہ نورل ءَ بیدار ءِ ہمے آشوبی تب ءِ شعر گشتگ انت ورناہاں آئی ءَ را باز دوست داشتگ۔

بی۔ایس۔او وت چو کہ پرشت ءُ پروش بیت ءُ پدا سردارانی بگیر ءَ یک جتائیں ٹولی یے پاد کئیت۔ اے ٹولی دیمروی پسندیں جنز ءِ منّوگر بنت، ہمیشاں بیدار ءِ شاعری بے کساس دوست بیت۔ آئی ءِ شاعری ءِ یک مزنیں بہرے سردار، میر ءُ واجہانی ایرجنگ ءِ بنگپّ ءَ گوں بندوک اِنت۔ بیدار ءِ جند مکران ءَ نشتگ۔ مکران ءَ وت سردار ءُ قبائلی نظام نہ بوتگ، بلئے ہمے بے نامیں سردار کہ چہ سرداراں گیش زوراور بوتگ اَنت اشانی ایرجَنگ ءُ اشانی زلم ءُ زوراکیانی پاشک کنگ ءَ بیدار کدی چکّ ءُ پد نہ بوتگ۔ ءُ مکران ءَ ھوار آئی ءَ وتی بنداتی شاعری ءَ اوں بلوچستان ءُ بلوچ ءِ راجی زندمان ءِ جہگیری کتگ۔ پہ درور آئی ءِ لہتیں شعرانی بنداں بہ چار اِت۔

بیتگ یکّے پیش ءَ خدا

ہر کس پہ دیم مرچاں خدا

اتکگیں دور ءِ ستکگیں ڈکّال ءَ بچار

ھمبلاں مرچی بے سرے سردار کت ءَ

یک گوٛرے اگاں بیدار میر ءُ واجہانی بے سریں کردانی سر ءَ زہر اِنت تہ دومی نیمگ ءَ آ نا اُمیت اوں نہ اِنت۔ آ پہ ہمے ودار ءَ انت کہ اے بے وسی ءُ بزّگی ءِ روچ بیگاہ بیت ءُ پہ راج ءَ وژدلی ءِ بام آسیت۔ ہمے ھاتر ءَ من بیدار ءَ دیمروی پسندیں جنز ءِ منّوگرے منّ آں کہ اے ھبر چہ آئی ءِ شاعری ءَ پدّر اِنت کہ یک نیمگے آ اگاں سردار ءُ میر یا زوراک ءِ سر ءَ زہر اِنت تہ دومی نیمگ ءَ ہمے اُمیت ءَ نشتگ کہ زوت اشانی باریگ آسر بیت ءُ راج وتی واجہ وت بیت۔ پہ درور جہل ءِ شعراں بچار اِت:

او دل منی بے تاگتیں

تاگت بہ کن گوٛربام بیت

شپ گوں وتی زوراکیاں

آسر برے بنّام بیت

چو گیشتریں دیمروی پسندیں شاعراں شپ بیدار ءِ گوٛر ءَ زوراکی ءُ بام وشّی ءُ آجوئی ءِ چیدگ اِنت۔ آئی ءِ شاعری ءِ مزنیں بہرے ہمے اُمیت انت کہ اے زوراکی ءِ شپ کٹّیت ءُ یک روچے آجوئی ءُ وژدلی ءِ بام آسیت۔ بلئے اے اُمیت ءَ ابید اوں آ چہ وتی دسبرادراں برے برے نا امیت بیت کہ آ انچیں کردانی واھند اَنت کہ زوراک ءِ کار ءَ ارزان کن انت۔ چو کہ زیکّیں دور ءَ ہمے کارستانی کرد ہمے بوتگ مروچی اوں است انت۔ ہمیشاں کہ بیدار ءِ چمّ کپیت آ کہتیگ بیت ءُ گشیت:

رتکگیں ھوناں آپ کتہ زوراک ءِ دل ءَ

وت جت ءَ تیر ءُ وت پدا افّار کت ءَ

ہمے وت ماں وتی جنگ ءُ جدل ءِ ھوپ کہ بلوچ ءَ تاں زمانگ ءَ گون اِنت ہمیشی ءَ بیدار جارارت نہ کنت۔ آئی ءَ ہمے ھبر توریت کہ ایردستیں راجے چو وت ماں وت ءَ جیگ پہ جیگ بہ بیت ءُ دژمن ءِ بدل ءَ دست ءَ وتی برات ءِ گٹّ ءَ سکّ کنت۔

اشی ءَ ابید بیدار ہرچی کہ چہ وتی گوٛست ءَ نا امیت اِنت بلئے پدا اوں آ چہ وتی روتگاں سدگ نہ لوٹیت۔ چیا کہ راجے چہ وتی ھنڈالاں بہ سدیت آ وتی سرڈگار ءِ سر ءَ وتی واجہی ءِ منّارینگ ءَ ہجبر سوبین بوت نہ کنت۔ گوں وتی گوٛست ءَ ھمگرنچی ءِ یک درورے  آئی ءِ لچّہ ”میری“ انت کہ میری کلات ءِ چیدگ آئی ءَ کارمرز کتگ ءُ اے لچّہ ءَ دگہ بازیں تلمیحات ھم ھوار اِنت۔ بلئے لچّہ وتی اسلیں معنا ءَ گڈّسر ءِ لہتیں بنداں پدّر کنت کہ اے چیدگ بیدار ءَ پہ چے ءَ کارمرز کتگ۔ چو کہ:

او میری ءِ برزیں حصار

مانیت تئی ھشتے اگاں

پنّوں نہ مرتگ زندگ اِنت

سسّی جوان پلّ کندگ اِنت

ہمے یکّیں لچّہ ءِ سر ءَ سرجمیں نبشتانکے نویسگ بوت کنت۔ اے لچّہ ءِ تلمیحات ءُ معنائی گیشواری پہ جوانی کنگ بہ بیت  گڑا سما بیت کہ بیدار گوں وتی ھنڈالاں چے ھدّ ءَ تاں بندوک انت۔

بیدار ءِ دگہ جوانی یے اش اِنت کہ آئی ءَ پہ وتی دوستدار ءِ ستا ءَ ہما چہر ءُ شبین کہ کارمرز کتگ انت ہود ءَ اوں آئی ءَ روایت پروشتگ انت۔ بلّے تُری آئی ءِ زبان سادگ انت، بلئے ہمے سادگی ءَ اوں آئی ءَ روایتی رنگ ءَ پلّ، ماہ ءُ استال ءُ کبگانی رواجاں گوں وتی دوستدار ءِ زیباہی بیان نہ کتگ بلکیں ہمے چیدگ آئی ءَ انچیں رنگے ءَ کارمرز کتگ انت کہ گشئے دنیا ءِ زیباہیاں چہ آئی ءِ دوستدار ءَ رنگ زرتگ۔ پہ درور جہل ءِ لہتیں شعرانی بنداں بہ چار اِت:

شہمے تئی زیباہی ءِ

اے چاردہ ءِ درپشوکیں ماہ

دوزہ چی یے جنّت چی یے

تو دوزہ ئے تو جنّت ئے

قیامت تئی روح ءِ گرگ

جنّت تئی بچکندگے

کبگ ستر شرّ بہ رؤت

نئیکہ تئی مٹّ ءُ مثال

گڈّی ھبر اش انت کہ بیدار یک دورے ءِ نام اِنت ءُ آئی ءِ شاعری ءِ درشانداب وتی انت۔ یکّیں چاگرد ءَ نشتگیں مردمانی ساچشتانی بنگپّ وَ یکّ بنت بلئے کمال ہمیش اِنت کہ ہر ساچشتکارے آئی ءَ کجام رنگ ءَ بیان کنت۔ اے 1960 ءُ ہفتاد ءِ زمانگ ءِ شعر اَنت ءُ ہما دور ءِ عکاسی ءَ کن انت۔ بلئے شعرے کہ تہنا وتی باریگ ءَ زندگ بہ بیت آ لبزانک ءِ آزمان ءَ داں دیراں نہ شہمیت۔ بلئے بیدار ءِ سادگیں زبان ءُ انچائیں بنگپّانی سر ءَ گشتگیں شعر وتی باریگ ءَ پد اوں زندگ انت ءُ ہمے ساچشت انت کہ بیدار زندگ انت۔ ہمے ساچشتاں آئی ءَ را بلوچی لبزانک ءِ چموکیں استالانی کلکشان ءَ ھوار گیتکگ۔

(ہمے زوتّاں دومی دیوان ءَ گوں  بیدار ءِ شعرانی دپتر ”ماہکان“ ءَ ساڑی بئیں۔)