منظور تو مارا ”آپ رنگ“ ءِ بسمل ءَ دات کن ئے!

 

بلوچی نوکیں شاعری ءِ ڈلگیں ناماں چہ یکّے منظور بسمل اِنت۔ انچو کہ چہ غلام حسین  شوہاز ءَ بازیں ورنایے ءَ سان زرت ءُ وتی پنّام اش شوہاز کت کہ آہانی رم ءَ من اوں ھوار آں، ہمے ڈول ءَ بسمل ءَ پد بازیں ورناہاں وتی پنّام بسمل کت۔ من اسل ءَ شوہاز ءَ گوں منظور ءَ دیم پہ دیم کنگ نہ لوٹاں، چیا کہ شوہاز روایتی تب ءِ شاعرے ءُ منظور بلوچی نوکیں شاعری ءِ رواج دیوکانی رم ءَ ھوار اِنت کہ آئی ءِ وتی جند ءِ درشاندابے۔

بسمل ءِ شعرانی اوّلی دپتر ”آپ رنگ“ ہما وھد ءَ چاپ بوتگ کہ آ وھدی ما سکول ءَ اوں نہ بوتگ ایں۔ پدا بلوچی کتابانی جیڑہ اش انت کہ یکبرے چاپ بنت ءُ چہ نہادی ءَ انچو بیگواہ بنت کہ پہ دوائی ءَ نہ گواہ اَنت۔ من کہ اوّلی رند ءَ بسمل ءِ شاعری ءِ سر ءَ نبشتہ کت ، منی واھگ ات کہ آئی ءِ درائیں کتاباں بہ شوہازاں ءُ سرجمی ءَ آئی ءِ شاعری ءِ جتائیں تب ءُ ردوم ءِ سر ءَ نبشتہ بہ کناں بلئے ”آپ رنگ“ من ءَ دست نہ کپت۔ شاباش اِنت ہمے ورناہاں کہ مرچاں کتاباں تاکدرپ کن انت ءُ گاریں نکانے برے برے دست کپیت۔

کتاب وَ دست کپت بلئے یک چیزے ءَ من ءَ تور اِت کہ کتاب ءَ اے۔آر داد ءُ میر عمر میر ءِ پیشگال گار اِتنت۔ چاناہا مئے گوٛر پیشگال ءِ نویسگ تہنا توسیپ کنگ اِنت ، بلئے پدا اوں سرپدیں مردمے کہ کسے پیشگال ءَ نبشتہ کنت آئی ءَ چہ ساچشتکار ءُ وانوک ءِ نیام ءَ یک پُہلے جوڑ بیت، آ دگہ ھبرے کہ ما تہنا وتی توسیپ ءِ اشکنگ ھیل کتگ۔ ھیر بسمل ءِ شاعری ءَ اگاں کسّ ءَ پیشگال نبشتہ مہ کتیں اوں آئی ءِ شاعری وت ھبر کنت ءُ چوشیں شیرکنیں شاعری باز کمّ اِنت کہ وانوک ءَ انچو انگیراں بہ کنت کہ وانوک داں دیراں آئی ءِ چاڑ ءَ چہ درکپت کت مہ کنت۔ بسمل ہمے ڈولیں شاعرے، البت دیمتر ءَ آئی ءِ شاعری ءَ ازمی رِد ءَ گیشتر ردوم زرتگ بلئے ہما درد ءُ تورشت ءُ ہما باتن ءِ جمبوریں آس کہ آپ رنگ ءَ گندگ بیت آ پدا تھم اِتگ۔ رند تر ءَ بسمل ءَ چہ جوَزگ ءُ مارشتاں گیش دلگوش گوں شاعری ءِ ازم ءَ گوٛر کتگ۔

بنداتی شاعری ءَ جاہے جاہے انچو گمان بیت کہ بسمل چہ عطاشاد ءَ باز سان مند بوتگ ءُ آئی ءَ عطا رندگیری ءَ آئی ءَ بازیں شعرے نبشتگ۔ عطا بگندئے اے ھاتر ءَ آئی ءَ دوست بیت کہ آئی ءَ بلوچی شاعری ءِ روایتی تب مٹّینتگ ءُ دگہ نوکیں تبے رواج داتگ۔ شاعری عطا ءِ نزّ ءَ شُگل ءُ وھد زوالی یے نہ بوتگ بلکیں آئی ءَ شعری کلات ءِ مہکمی ءَ وتی درائیں ازمی توان ءُ سنچ کار بستگ۔ پہ درور اے شعر ءَ بچار اِت:

شپ بہ بیت شات پہ وش اتک ءَ پری رنگانی

شیر شنزیت منی سسّا ءِ زمین ءَ مہکان

اے شعر ءَ اگاں کسے عطا ءِ نام ءَ بہ کنت وانوک ءَ باور بیت کہ عطا اِنت۔ چو گشگ گوں بسمل ءَ زوراکی یے کہ آئی ءَ عطا ءِ رندگیری کتگ، بلئے ھئو اے ھبر است کہ آ عطا ءَ چہ متاثر بوتگ ءُ پہ نازانتی آئی ءِ رنگاں برے برے رتکگ۔ چو کہ منیر مومن ہمے کتاب ءِ پیشگال ءَ نبشتہ کنت:

”آپ رنگ ءِ وانگ ءِ وھداں باز جاہ ءَ عطاشاد گیر کئیت ءُ عطا ءِ کرد پہ بلوچی شاعری ءَ انچو مزن اِنت کہ چہ مروچی ءَ بازیں وھداں گیر آرگ کرزیت۔ عطا ءِ بستار پہ بلوچی شاعری ءَ چو ہما درگہان انت کہ آہانی در ءِ ہاکاں مردم پہ ھیر ءُ برکت ءِ ھاتر ءَ وتی گوٛر ءَ ایر کن انت ءُ استیں دور ءِ ہچ شاعر چرے برکت داریں اثراتاں بے بہر نہ اِنت۔ منظور بسمل ءِ شاعری ءِ تہا ھم برے برے عطا ءِ اثرات گندگ کا اَنت، بلئے زبان منظور ءِ جند ئیگ اِنت ءُ مارشتے ھم گستا اَنت۔“

منیر مومن ءِ ھبراں ابید اوں اگاں کسے گوں ھورتی ءَ ”آپ رنگ“ ءِ شعراں بہ تپّاسیت ہود ءَ عطا ءِ رنگ گندگ کئیت۔ بسمل ءِ بازیں شعراں چہ انچو سما بیت کہ آ عطا ءُ فاضل ہردُکاں چہ متاثر اِنت۔ اسل ءَ فاضل ءَ گوں آئی ءِ ھمگرنچی بلوچی کوہنیں شاعری ءِ روتگاں گوں وت ءَ را نزّیک کنگ اِنت ءُ عطا پہ بسمل ءَ نوکی ءِ چیدگ اِنت۔ بسمل ہمے کوہن ءُ نوکی ءِ نیام ءَ گوں وتی جند ءِ لبزاں وتی زگریں مارشتاں در انگازیت ءُ پہ وت ءَ دگہ نوکتریں راہے شوہاز کنت ءُ وتی شاعری ءِ زمین ءَ وتی ازمی کلات ءَ مکّ کنت۔ بلئے بنداتی دور ءَ عطا ءُ فاضل ءِ رنگاں چہ آ وتی شعری کلات ءَ پلگار اِت نہ کنت۔

پرشتگیں گالاں منی گوشدار ءُ سہڑین باتن ءَ

من تئی واست ءَ عطاشاتے بیاراں چی کجا؟

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

من شات ءَ زپت کناں پازل ءَ دپ ءَ ریچاں

گوں شپچراگ ءَ وتی زند ءِ کسّہ ءَ کاراں

۔۔۔۔۔۔۔۔

مئے ھیال تاب ءُ ریساں مئے زبان پلّ نویساں

پہ تلب درامدی ءِ، ما عطا ءِ اہد ءِ مردم

اے سرجمیں دستونک ءِ”رد“ عطا ءِ اہد ءِ مردم اِنت۔ یکّیں کتاب ءَ یکّیں شاعر ءِ نام کہ اینچو جاہ بئیت گڑا اے ھبر منّگی اِنت کہ عطا ءَ چہ بسمل متاثر بوتگ۔ بلئے متاثر بوہگ عیبے نہ اِنت ءُ اے دنیا ءِ درائیں زباناں است اِنت۔ اے نہ گیگان کنگ انت ءُ نہ رندگیری انت۔ بسمل ءَ کدی اوں آئی ءِ رندگیری نہ کتگ، بلکیں آئی ءَ عطاشاد اے واست ءَ اینچو دوست اِنت کہ عطا روایت پروشیں شاعرے۔ آئی ءَ شاعری ءَ را ازمی رد ءَ۔مہکم کنگ ءِ جہد کتگ، بلئے بسمل انگت چہ عطا ءَ باز جاہ واناک تر ءُ شیرکن تر اِنت۔ لبز انچو عطا ءَ گوں باز اِنت ہمے ڈول ءَ بسمل ءَ گوں باز اِنت، بلئے اے کتاب ءَ ھواریں سرجمیں لبزیات بسمل ءِ جند ءِ دمگ ئیگ اِنت، رندتر ءَ آئی ءَ چو عطا ءَ ایندگہ دمگانی لبز اوں وتی شعراں جاگہ داتگ انت۔ پہ درور رند تر ءِ شعرے:

منی بیلی مں مونجاں مولمے ءَ

نواں تو گیر کائے مردمے ءَ

 ” نواں“ ءُ  ”بیلی“ اے دو انچیں گال اَنت کہ استیں وھد ءَ مکران ءَ کارمرز نہ بنت بلکیں اے کوہِ سلیمانی گالوار ءَ گشگ بنت۔ چوناہا بلوچی ءَ یک شاعرے ءَ چہ متاثر بوہگ تہنا بسمل ءِ گوٛر ءَ نہ بلکیں گیشتریں شاعرانی گوٛر ءَ گندگ کئیت۔ چو کہ سید ہاشمی، ملّا فاضل ءَ چہ سکّ متاثر انت ءُ ہمے ڈول ءَ مبارک قاضی ءِ اوں کوہنیں شعر اَنت کہ آ چہ عطا، بشیر بیدار ءُ سید ہاشمی ءَ متاثر اِنت۔ پہ درور:

پربست ءَ قاضی شعر پہ دوست ءَ دل ءِ تب ءَ

روچے بشیر روچے عطا شات بیتگاں

۔۔۔۔۔۔۔ یا

من سید رنگ ءِ پد گراں قاضی

ھانل ءِ راز دار باں بلکیں

بلئے دیمتر ءَ دگہ جاہے قاضی عطا ءَ ایر جنت ءُ گشیت:

قاضی دائم درد بہ سگّاں تئی پیم ءَ

چوش نہ لوٹاں مسلِ عطا من شات بہ باں

گپّ چہ گپّ ءَ در کئیت ءُ کسّہ دور رؤت۔ اد ءَ ما آپ رنگ ءِ سر ءَ ھبر ءَ اتیں ءُ گپّ کجا شت۔  بسمل ءِ آپ رنگ ءِ شاعری ءِ ھبر ءَ اتیں کہ آئی ءِ تہا بسمل ءِ شعری بالاد چے اِنت۔ 

بسمل ءِ بابت ءَ منیر مومن پیشگال ءَ گشیت کہ ”آپ رنگ ءِ شعر انچیں شعر انت کہ پیسر ءَ گشگ نہ بوتگ انت۔“ اسل ءَ مستریں جیڑہ ءَ پہ شاعرے ءَ ہمیش انت کہ آ چہ بازیں تب ءُ میلاں وت ءَ را گیشّینت بہ کنت ءُ وتی جند ءِ درشاندابے ءِ ٹہینگ ءَ سوبین بہ بیت۔ بسمل ءِ شعری بنگپّ ہما اَنت کہ پیسر ءِ شاعراں گشتگ انت ، بلئے بسمل ءِ ھیال ءِ نوکی، لبزانی رد ءُ بند، کوہنیں کسّہانی چپّ کنگ ءُ گشگ ءُ نوکیں لبزانی شاعری ءَ جاگہ دیئگ آئی ءِ پجّار اِنت۔

کتاب ءِ لچّہانی بابت ءَ منیر مومن گشیت کہ بسمل جوانیں لچّہ گشت کنت ءُ دو لچّہ کہ آئی ءَ کوہنیں رنگ ءَ گشتگ اَنت اے بے درور اَنت۔ چو کہ ”مولم“  ءُ ”باہو پنّودی“۔ منیر ءِ گشگ ءِ رِد پ بسمل پہ بلوچی لچّہ ءِ دیمروی ءَ نوانیں مستاگے ءُ پہ دل بسمل ءَ رندتر ءَ جوانیں لچّہ نبشتگ۔ البت اے کتاب ءَ ھواریں لچّہاں من ءَ اینچو متاثر نہ کت، ابید چہ ہمے دوئیں لچّہاں کہ منیر ءَ آہانی درور داتگ ات۔ پہ درور اِت ءَ ”باہو پنّودی“ ہ لہتیں کڑیاں بچار اِت:

پہرانی شلنگ جمّازیں

کیّا ءِ نشان مہرانی

۔۔۔۔۔ یا دیمتر ءَ

گردن زامری سرشاہے

کوہنڈگ تئی آچار اِنت

پژم انت تئی ھریر ءُ ململ

لٹّک ماہو ءِ شار ءِ لمب

مسّ تئی چو زباد آتار انت

لڈّ تئی چندنیں تبزی انت

دنزگ تئی زھیر بادیننت

دنزئے ءُ دلاں گیج ئے واب

لڈّگ تئی جنین زھگی داب

نال تئی شے مرید ءِ داگ اَنت

اے لچّہ ءَ انچیں کیفیتے گون کہ دل گشیت اشی ءَ بار بار بہ وان۔ بسمل ءَ لچّہ اوں نوانیں پربستگ بلئے اے دور ءَ آئی ءِ گیشتریں زیباہی دستونکانی انت۔ اے دور ءِ بازیں دستونکے انچو نام کپتگ کہ ہرکس ءُ ناکس ءَ آہانی بندے بندے یات بوتگ۔ بسمل ءَ شعرانی شعریت اوں متاثر بوہگ نئیشتگ ءُ آئی ءَ را چہ وتی زمین ءَ سدگ نئیشتگ۔ آئی ءِ شعراں ہمے دمگ، زمین، ہاک ءُ پلک ءُ بلوچستان ءِ ندارگاں ھوار دلانی لہڑجنیں باہنداں جاگہ کتگ ءُ اے باہندان ءَ انچو گوں نازرکی ءَ بسمل ءَ کماتگ ءُ شعرانی دروشم داتگ انت کہ آئی ءَ بنگپّ ءَ گیش ازم ءِ تراشگ ءُ ھبُربندگ پہ وت گچین کتگ۔ چو کہ:

وت ءَ نہ پہم اتگ شرّی ءَ دانکہ انسان ءَ

آ درچک واب نہ کپتگ وتی نہال ءِ تہا

ہمے وتی پہمگ ءِ ازم اِنت کہ مردم ءَ پہ وتی سنچ ءِ درجنگ ءَ ساجو کنت ءُ آئی ءِ بود ءُ کمال ءَ تراشیت ءُ جتائیں دروشمے دنت۔ بسمل ءَ وت ءَ را پہم اِتگ ءُ وتی بوف کار گپتگ، بلئے چہ  مرچیگیں بسمل ءَ یک جستے انگت ءَ کنگ لوٹاں کہ:

منظور تو مارا ”آپ رنگ“ ءِ بسمل ءَ دات کن ئے؟